Vakanties zijn niet alleen heerlijk, ze zijn ook belangrijk. En dat is bewezen door wetenschappers, echt waar. Want vakanties verhogen niet alleen onze prestaties en creativiteit, ze verminderen ook het het risico op stress, hartaanvallen en depressie. Maar wat is nou de állerbeste vakantie als je ons lichaam en onze psyche centraal stelt? Een korte vakantie of het liefst een trip van 6 weken? Naar een onbekende plek gaan? Of zorgt het vertrouwde vakantiehuisje van je schoonvader het maximale effect? 10 tips uit de psychologie en neurowetenschap om het meeste uit je vakantie te halen.

1.  Neem vaker kortere vakanties

Vakantie werkt als slaap. Je hebt een regelmatig herstel van werk nodig om op langere termijn gezond te blijven. Tijdens vakanties nemen gezondheid en welzijn de eerste 2 dagen snel toe, met een piek op de achtste dag. Na 8 dagen daalt het effect weer langzaam, zo werd ontdekt aan de Universiteit van Tampere. Echt lange vakanties zijn dus niet effectiever. Neem dus vaker kortere vakanties. Een vakantie van 8 dagen lijkt het meest positieve effect te hebben, maar ook een trip van 2 dagen zet al zoden aan de dijk.

2.   Besteed aandacht aan de voorpret

Je verheugen op een gebeurtenis, levert een meer intense en positieve ervaring op dan de positieve herinnering aan die gebeurtenis, zo wijst psychologisch onderzoek van de universiteit van Colorado uit. Met andere woorden: ergens naar toe leven, brengt meer positieve gevoelen dan ergens op terug kijken. Concreet: mensen blijken vlak vóór een trip gelukkiger te zijn, dan net erna. Een ontluisterende conclusie die ook kansen biedt: door veel aandacht te besteden aan de voorpret (plannen maken, je inlezen, samen over je reis praten, spullen aanschaffen) zorg je ervoor dat je vakantie en bijbehorende blije gevoelens er al zijn, wéken voordat je daadwerkelijk vertrekt. 

 
3.   Niet sprintend op reis

Veel mensen komen in de dagen voor de vakantie in een achtbaan terecht; het werk moet nog af, sterker nog, er moet vooruit gewerkt worden, de vakantie-inkopen moeten worden gedaan, de koffers gepakt en de verzekering nog aangepast. Het gevolg is dat mensen de dagen voor vertrek meer taken op hun bord hebben, langer werken, meer stress ervaren en later naar bed gaan. Begin een paar weken voor vertrek al aan de voorbereidingen. Zorg dat je je werk goed inplant, zeg nee tegen nieuwe taken en bedenk hoe realistisch het is om voorruit te werken. Neem een week voor vertrek 1 dag de tijd om alle vakantiezaken te regelen. Zet ook alvast een koffer of tas in de hoek van de kamer en gooi daar een week lang spullen in die je mee wilt nemen. Minder stress én meer voorpret.

 
4.   Ga niet meteen liggen bij aankomst

Veel mensen hebben zo’n helse sprint getrokken om op de plaats van bestemming te komen, dat hun natuurlijke neiging is: liggen en niets doen. Toch is dat niet verstanding. Totale rust na grote inspanning kan leiden tot wat gezondheidspsychlogen ‘vrijetijdsziekte’ noemen; op het moment dat je ontspant, wordt je ziek. Je afweersysteem heeft door opgebouwde stress lang door kunnen trekken, maar wanneer de stress wegvalt, slaan hoofdpijn, verkoudheid en een algeheel ellendig gevoel toe. Een goede reden om je activiteiten op peil te houden. Ga dus niet liggen, maar kies voor ‘ontspannende inspanning’; fiets, wandel, bezoek een stadje, speel een potje beachvolley, blijf bezig. Het liggen bouw je langzaam op. Dat werkt het beste.

5.  Zorg dat je een gevoel van vrijheid ervaart

Breek met het dagelijkse regime van dingen moeten doen op bepaalde tijdstippen. Zorg dat je geen wekker zet, zorg dat er geen contact is met werk of collega’s via de telefoon of email. Zorg dat je je mentaal volledig loskoppelt van je werk. Als je tijdens je vakantie stress krijgt omdat je je mail niet leest of je besluit dat het een goed moment is om een lastige werk-klus te gaan doen, is er iets fundamenteel mis in de manier waarop je de functie van vakantie ziet. Conclusie 4; Unplug. Volledig.

6.   Doe iets nieuws

De New Yorkse psychiater Dr. Boardman verdiepte zich in de manier waarop je je geest kunt voeden met positieve impulsen. Een gouden vakantie regel volgens haar: zorg dat je je hoofd opfrist met een nieuwe ervaring. Doe eens iets wat je nog nooit gedaan hebt, ga naar een plek waar je nog nooit geweest bent. Het spreekt je geest op een andere manier aan, die de bezem haalt door je oude denkpatronen en daarmee door je gehele hoofd. Conclusie: doe iets nieuws, zelfs als je elk jaar naar dezelfde plek gaat of op staycation bent in je eigen huis.

7.   Vermijd ruzie

Vakantie is op elkaars lip zitten en voortdurend keuzes maken. Een goede voedingsbodem voor irritaties en ruzies. Zeker als deze voor de vakantie al bestonden; een vakantie is geen romantisch wondermiddel. Integendeel. Daarom: spreek irritaties uit en probeer het op te lossen voordat je vertrekt. En geef elkaar de ruimte tijdens de reis. Ben jij dol op paleizen, maar wil je geliefde de bergen in? Splits dan gewoon een dagje op. Dan heb je ook weer wat te vertellen als je terug bent.

8.   Zorg voor een daverend einde

Hoe je een moment of periode afsluit, bepaalt voor een groot gedeelte hoe je terugkijkt op de gehele periode, zo tonen psychologische studies aan. Beleving van de vakantie achteraf, is dus te beïnvloeden door de afsluiting van de reis. Zorg voor een knallend goed einde; huur op de laatste dag een boot met een duikplank, neem een workshop waterskieën, reserveer de tafel met het allermooiste uitzicht in het restaurant, laat je kinderen een ijscoupe met 7 bollen bestellen, overnacht op de terugreis in een hotel met zwembad of zorg voor toegang tot de businesslounge op het vliegveld. Zo zal de hele reis op een positievere manier worden herinnerd.

9.   Hou dat gevoel vast

Het positieve effect van de vakantie-bliss houdt meestal niet langer dan een week na thuiskomst aan. Bedroevend kort dus eigenlijk. Maar je kunt het euforische gevoel wel degelijk rekken en weer opnieuw oproepen. Een studie van de NHTV Breda University of Apllied Sciences, toont aan dat hoe langer je een overvolle agenda weet uit te stellen en hoe meer vrije ruimte in je schema houdt, hoe langer het euforische gevoel aanhoudt. Rustig aan dus. Nog een tip: neem kleine meditatie pauzes waarbij je heel bewust aan alle elementen van die vakantie denkt. Alles wat je zag, rook, proefde en mee maakte. Maak het gevoel daarbij overdreven groot, de zee overdreven blauw, het eten overdreven lekker, de zon overdreven warm, het landschap overdreven mooi. Op die manier zorg je ervoor dat je hersenen serotonine aanmaken en je je prettiger voelt. (Bijna) net zo prettig als tijdens de vakantie zelf. Conclusie: ‘denk vakantie’, ook als je al lang weer thuis bent.

10. Boek alvast een nieuwe vakantie

Voorpret vormt een groot gedeelte van het geluksgevoel dat we van vakantie verwachten, en niet zozeer het gevoel na thuiskomst. We moeten dus niet veel verwachten van de herinneringen, en we moeten ook niet langer op vakantie, maar váker. Boek na thuiskomst meteen weer een nieuwe vakantie, al is het een hele korte en duurt het nog een hele tijd voor je vertrekt. Want door altijd een vakantie in het vooruitzicht te hebben, creëer je relatief eenvoudig een stevige basis voor een positief gevoel.

--> naar de shop van urbans and indians

Bronnen: Wall Street Journal, Psychologie Magazine, Journal of Happiness Studies 2013, Positive Precription – Samatha Boardman, Journal of Experimental Psychology – General 2007

foto's: urbans and indians